Door Prana Lite 
Vroeger dachten mensen dat psychedelische middelen, die heel intense en bijzondere ervaringen veroorzaken, de hersenen juist actiever zouden maken. Het idee was dat deze ervaringen de hersenen zouden “aanzetten,” net zoals een kerstboom vol lichtjes. Maar uit nieuwe onderzoeken blijkt dat psychedelica de activiteit in veel delen van de hersenen juist verminderen in plaats van verhogen. Dit verrassende resultaat is ontdekt voor stoffen zoals psilocybine, LSD en DMT, en door verschillende onderzoekers met verschillende technieken. Dit laat zien dat de intensiteit van een ervaring niet altijd te maken heeft met meer hersenactiviteit. In plaats daarvan roept het vragen op over hoe deze stoffen werken en wat ze ons vertellen over bewustzijn.
Hoe we denken over bewustzijn en hersenen
De meeste wetenschappers geloven dat alle ervaringen komen door wat er in de hersenen gebeurt. Als er geen hersenactiviteit is—zoals bij iemand die overleden is—dan is er ook geen ervaring. Het lijkt dan logisch dat intensere ervaringen, zoals die door psychedelica, samen moeten gaan met meer activiteit in de hersenen. Maar omdat studies laten zien dat dit niet het geval is, proberen wetenschappers nu uit te zoeken wat er anders gebeurt in de hersenen. Dit heeft ervoor gezorgd dat ze opnieuw moeten nadenken over hoe de hersenen en bewustzijn met elkaar verbonden zijn, en of er misschien meer factoren meespelen dan alleen hersenactiviteit.
De entropie-theorie van de hersenen
Een populaire theorie zegt dat, hoewel de totale hersenactiviteit afneemt, de overgebleven activiteit chaotischer wordt. Dit wordt de “entropische breinhypothese” genoemd, en het idee is dat deze chaos of “ruis” zorgt voor een rijkere ervaring. Volgens deze logica bevat willekeurige activiteit meer informatie, waardoor de ervaring rijker wordt. Het brein wordt minder voorspelbaar, waardoor nieuwe soorten ervaringen kunnen ontstaan die normaal niet toegankelijk zijn in een meer gestructureerde staat van bewustzijn.
Problemen met de entropie-theorie
Maar dit idee klopt niet helemaal. De soort “informatie” waarover ze het hebben, is gebaseerd op willekeur, zoals het ruisende geluid op een tv die geen signaal heeft. Dit soort ruis kan misschien wel ingewikkeld lijken, maar het betekent niets voor ons. Het is chaotisch en zonder structuur. Psychedelische ervaringen zijn juist niet willekeurig of betekenisloos. Mensen beschrijven ze vaak als heel betekenisvol, vol met levendige beelden, inzichten en emoties—het tegenovergestelde van tv-ruis. Vaak voelen mensen zich tijdens deze ervaringen meer verbonden, krijgen ze diepe inzichten en soms zelfs spirituele openbaringen, wat erop wijst dat er een onderliggende orde is in deze staat van bewustzijn.
Betekenisvolle patronen in psychedelische ervaringen
De rijkdom van een psychedelische ervaring komt door de betekenisvolle en herkenbare patronen in onze geest. Het gaat niet om chaos in de hersenen, maar om de verbindingen en inzichten die vrijkomen tijdens de ervaring. De theorie dat meer chaos in de hersenen leidt tot diepere ervaringen is problematisch, omdat het twee verschillende soorten informatie door elkaar haalt: de ene gaat over willekeurigheid en de andere over betekenis. Psychedelische ervaringen hebben juist veel betekenis, niet zomaar willekeurige ruis. De verbindingen die tijdens deze ervaringen worden gelegd, kunnen vaak leiden tot blijvende veranderingen in hoe iemand naar zichzelf en de wereld kijkt, wat laat zien dat deze ervaringen allesbehalve willekeurig zijn.
Een andere kijk op bewustzijn
Dit sluit aan bij een bredere manier van kijken naar bewustzijn. De traditionele wetenschappelijke opvatting is dat bewustzijn wordt geproduceerd door de hersenen. Als je die opvatting volgt, is de psychedelische ervaring moeilijk te verklaren, omdat deze niet overeenkomt met wat we zouden verwachten van hersenactiviteit. Maar als je bedenkt dat bewustzijn misschien verder gaat dan alleen de hersenen, dan wordt het logischer. Vanuit deze visie zijn de hersenen niet de bron van bewustzijn, maar eerder een filter dat ons een beperkte versie laat zien van een diepere realiteit. Psychedelische middelen kunnen ervoor zorgen dat dit filter minder sterk werkt, waardoor we meer van dat onderliggende bewustzijn kunnen ervaren. Dit idee suggereert dat de hersenen meestal als een soort rem werken, die het bewustzijn beperkt tot iets wat we dagelijks aankunnen.
Bewustzijn voorbij de hersenen
Met andere woorden, bewustzijn is fundamenteel, en wat we zien in hersenscans is alleen de buitenkant van wat er echt gebeurt. Als iemand een psychedelisch middel neemt, kunnen de normale patronen van hersenactiviteit minder actief worden, waardoor ze een bredere en diepere werkelijkheid van bewustzijn kunnen ervaren die normaal verborgen blijft. Dit past bij het idee dat onze ware natuur niet beperkt is tot onze gedachten of ons lichaam, maar iets veel diepers en meer verbonden is. Het betekent dat bewustzijn niet door de hersenen wordt gemaakt, maar dat de hersenen ermee in contact staan of het doorgeven. Psychedelica kunnen de normale beperkingen van de hersenen losser maken, waardoor we een glimp opvangen van een groter bewustzijn dat altijd aanwezig is, maar vaak verborgen blijft.
De kracht van psychedelische ervaringen
Deze bredere kijk op bewustzijn daagt het idee uit dat onze geest alleen maar een bijproduct is van wat de hersenen doen. In plaats daarvan wijst het op een diepere, meer verbonden werkelijkheid waarin bewustzijn een fundamentele rol speelt. Psychedelische ervaringen lijken aspecten van deze diepere realiteit te onthullen en bieden inzichten die het leven kunnen veranderen. Deze ervaringen voelen vaak echter en betekenisvoller aan dan ons normale bewustzijn, waardoor veel mensen gaan nadenken over wat de werkelijkheid nou echt is. Door de hersenen minder te laten filteren, zouden psychedelica mensen toegang kunnen geven tot een groter bewustzijn dat normaal wordt verduisterd door onze dagelijkse gedachten.
Persoonlijke groei en eenheid door psychedelica
Dit helpt ook verklaren waarom mensen die psychedelische ervaringen hebben vaak zeggen dat ze zich meer verbonden voelen met de wereld om hen heen, een gevoel van eenheid ervaren en nieuwe inzichten krijgen over hun eigen leven en het bestaan. Deze ervaringen kunnen zorgen voor persoonlijke groei, zoals het overwinnen van angsten, het helen van emotionele wonden, en het vinden van een nieuw doel in het leven. Het idee dat bewustzijn meer is dan alleen hersenactiviteit, suggereert dat deze ervaringen niet gewoon hallucinaties zijn, maar een glimp van een diepere werkelijkheid die voor iedereen toegankelijk is, al is het soms maar kort.
Verbinding tussen ervaring en de hersenen
Of je deze ervaringen nu hebt door psychedelica of door dingen zoals meditatie, ze wijzen allemaal op hetzelfde: bewustzijn is altijd aanwezig, volledig beschikbaar, en niet verdeeld in lagen. De hersenen helpen onze bewuste ervaring te filteren, en psychedelica kunnen dit filter tijdelijk verminderen, waardoor we een breder aspect van bewustzijn kunnen zien. Meditatie bereikt vaak hetzelfde door de geest rustig te maken en de normale patronen van de hersenen los te laten. Psychedelica kunnen een plotselinge en intense glimp van deze realiteit bieden, terwijl meditatie een zachtere, meer duurzame weg is. Beide manieren laten zien dat onze dagelijkse waarneming beperkt is, en dat we door onze geest te veranderen of rustiger te maken, een diepere, meer verbonden staat van zijn kunnen ervaren.
*Dit artikel is geïnspireerd door een artikel geschreven door Bernardo Kastrup: [Brain Scans Tell Us Nothing About Consciousness](https://iai.tv/articles/brain-scans-tell-us-nothing-about-conciousness-auid-2514?_auid=2020)*
