Wat zijn gedachten? Wat zijn ze eigenlijk gemaakt van?
Gedachten lijken vaak alsof ze dingen zijn die op zichzelf bestaan, alsof ze vaste vormen hebben. Maar als je goed kijkt naar wat gedachten echt zijn, ontdek je iets anders. In plaats van aparte dingen, zijn gedachten eigenlijk gewoon een soort verschijningen in ons bewustzijn, een soort wolkjes die komen en gaan. Ze hebben geen eigen werkelijkheid buiten de ruimte waarin ze verschijnen – en die ruimte is ons bewustzijn.
Waar zijn gedachten van gemaakt?
Als we nadenken over waar gedachten van gemaakt zijn, lijkt het alsof ze een soort “stof” hebben. Maar als je die gedachte probeert vast te pakken, kom je erachter dat je helemaal niets tastbaars kunt vinden. Je kunt ze niet aanraken, ze hebben geen vorm of gewicht. Wat je wel altijd vindt, is het bewustzijn dat de gedachte opmerkt. Eigenlijk zijn gedachten dus niet echt aparte dingen. Ze zijn simpelweg bewegingen binnen het bewustzijn.
Denk aan een golf in de zee. De golf lijkt even een eigen vorm te hebben, maar uiteindelijk is het gewoon water, een deel van de zee. Zo is het ook met gedachten: ze lijken iets los van jou, maar in werkelijkheid zijn ze gewoon een verschijning in jouw bewustzijn.
Hoe kunnen we gedachten onderzoeken?
Je kunt dit zelf ontdekken door je gedachten eens te onderzoeken. Dit kun je als volgt doen:
- Merk een gedachte op: Stel, er komt een gedachte bij je op. In plaats van erin mee te gaan, kun je gewoon observeren dat de gedachte er is. Kijk ernaar zonder erin te duiken.
- Vraag jezelf af: waar is deze gedachte van gemaakt?: Kijk dan eens of je die gedachte kunt vastpakken. Waar is hij precies? Heeft hij een vorm? Een kleur? Wat je zult merken, is dat je alleen maar bewustzijn vindt dat die gedachte opmerkt. Er is geen “ding” dat je kunt vasthouden.
- Bewustzijn blijft, gedachten komen en gaan: Gedachten komen en gaan, maar het bewustzijn dat ze opmerkt, blijft altijd hetzelfde. Dit bewustzijn is er altijd, zelfs als de gedachten verdwijnen.
- Gedachten zijn niet echt solide: Net zoals een wolk lijkt te zweven in de lucht, maar uiteindelijk oplost, zo verdwijnen gedachten weer in het bewustzijn. Ze hebben geen vaste vorm of eigen bestaan buiten dat bewustzijn.
Niet alleen gedachten, maar ook gevoelens en zintuiglijke waarnemingen
Dit geldt niet alleen voor gedachten, maar ook voor gevoelens, lichamelijke sensaties en alles wat we met onze zintuigen ervaren. Als we goed kijken, ontdekken we dat al deze ervaringen verschijnen binnen ons bewustzijn en ook weer verdwijnen. We denken vaak dat er dingen buiten ons bestaan die we waarnemen, maar in werkelijkheid zijn we alleen maar bewust van wat er in ons bewustzijn opkomt.
Wat verandert er als je dit beseft?
Als je gaat inzien dat gedachten (en alle andere ervaringen) niets anders zijn dan verschijningen in het bewustzijn, verandert dat hoe je met ze omgaat. In plaats van je te laten meeslepen door gedachten of je zorgen te maken over wat je denkt, kun je ze zien als tijdelijke wolkjes in een grote, open lucht. Je bent niet je gedachten, je bent het bewustzijn waarin ze verschijnen. Dit besef kan rust en ruimte geven, omdat je niet meer vastzit aan wat er in je hoofd opkomt, maar ziet dat je altijd het open bewustzijn bent waarin alles gebeurt.
Wanneer je echt gaat beseffen dat gedachten, gevoelens en al je ervaringen simpelweg verschijningen in je bewustzijn zijn, verandert er veel in hoe je het leven beleeft. Hier zijn een paar belangrijke dingen die veranderen:
1. Je identificeert je minder met je gedachten
Normaal gesproken denken we vaak: “Ik ben wat ik denk.” Als er bijvoorbeeld een gedachte opkomt zoals “Ik ben niet goed genoeg,” dan nemen we dat snel voor waar aan en voelen we ons slecht. Maar als je beseft dat gedachten alleen maar voorbijgaande verschijningen in je bewustzijn zijn, hoef je ze niet meer zo serieus te nemen. Je ziet ze als iets wat opkomt en weer verdwijnt, net zoals een wolk aan de hemel. Je bent niet die gedachte, je bent de ruimte waarin die gedachte verschijnt.
2. Je ervaart meer rust
Gedachten en gevoelens komen en gaan voortdurend, maar het bewustzijn waarin ze verschijnen is altijd rustig en stil. Als je beseft dat je die stille ruimte bent, in plaats van de steeds veranderende gedachten en emoties, kom je meer tot rust. Je hoeft niet constant achter je gedachten aan te rennen of ertegen te vechten. In plaats daarvan kun je ontspannen in het weten dat alles wat opkomt, vanzelf weer voorbijgaat.
3. Minder zorgen en stress
Veel van onze zorgen en stress komen voort uit het idee dat onze gedachten ons leven bepalen. Maar als je ziet dat gedachten geen vaste werkelijkheid zijn, verliezen ze hun kracht om je in de war te brengen. Een gedachte zoals “Ik moet dit nog doen” of “Wat als het misgaat?” heeft niet meer zo’n greep op je. Je herkent dat het gewoon een tijdelijke gedachte is, en je hoeft je er niet mee te identificeren.
4. Je ervaart meer vrijheid
Doordat je je niet meer zo vastklampt aan gedachten en gevoelens, voel je je vrijer. Je gedachten dicteren niet langer hoe je je voelt of hoe je je leven leidt. Je ervaart een soort innerlijke ruimte waarin alles kan gebeuren zonder dat jij daardoor van je stuk wordt gebracht. Die vrijheid geeft je ook de ruimte om anders te reageren op situaties, met meer openheid en flexibiliteit.
5. Een dieper gevoel van verbondenheid
Wanneer je beseft dat alle gedachten en ervaringen verschijningen in hetzelfde bewustzijn zijn, begin je te voelen dat dit bewustzijn in alles aanwezig is. Jij bent niet alleen een apart persoon met gedachten en gevoelens, maar deel van een grotere, gezamenlijke realiteit. Dit kan leiden tot een gevoel van verbondenheid met anderen en de wereld om je heen, omdat je ziet dat iedereen eigenlijk vanuit dezelfde “ruimte” leeft.
Kortom, als je eenmaal echt begrijpt dat je gedachten en gevoelens niet zijn wie je bent, maar verschijnselen in het bewustzijn, kun je een leven leiden met meer rust, vrijheid en verbondenheid. Je wordt niet langer opgeslokt door wat je denkt, maar kunt steeds meer ontspannen in de ruimte van het bewustzijn zelf, dat altijd kalm en stabiel is.